تاریخچه صنعت چاپ
اختراع فن چاپ به زمان آسوریان و چندهزار قبل از میلاد مسیح برمی گردد که بر خشت هایی از گل رس مهر می زدند. پس از آن چینی ها از حروف قابل انتقال از جنس گل رس استفاده میکردند که مخترع این حروف "پی شنگ" بود.
پس از آن حروف دستی و حروف از جنس قلع یا قلعی ساخته شدند اما رواجی پیدا نکردند. نقطه مقال این حروف، حروف چوبی بود که بسیار رواج یافت تا زمانی که گوتنبرگ بدون اطلاع از کار چینی ها، حروف قابل انتقال را اختراع کرد و برای هر یک از حروف الفبا حرفی جداگانه ساخت. تفاوت این حروف با حروف ساخته شده توسط چینی ها این بود که گوتنبرگ از سرب و آنتی موان که آلیاژ های مناسب ریخته گری حروف هستنند استفاده کرد که بدلیل هزینه زیاد تنها برای ثروتمندان در دسترس بود. در نتیجه تا مدتها مورد استقبال چندانی قرار نگرفت.
تقریبا 20 سال بعد از اختراع چاپ توسط گوتنبرگ، در ونیز، فلورانس، پاریس، و لیون تا حدی از سطوح برجسته استفاده میکردند.
انواع صنعت چاپ
شیوه های اصلی چاپ از آغاز پیدایش تا کنون به 3 دسته اصلی تقسیم می شوند:
- چاپ برجسته
- چاپ مسطح
- چاپ گرد
شیوه های دیگری نیز وجود دارند:
- چاپ اوزالید که برای ارائه نمونه قبل از چاپ به صاحب کار به کار میرود.
- چاپ باسمه ای که به معنی کشیدن تصاویر یا چاپ یک طرح روی کاغذ یا هر ماده دیگری با قالبهای چوبی یا فلزی می باشد.
- چاپ سری بوسیله حروف سری و متحرک انجام میشود.
- چاپ سنگی روشی است که برای چاپ از سنگ استفاده میشود.
- چاپ فلزی روشی است که بجای سنگ از فلز استفاده میشود.
- چاپ زیروگرافی یا چاپ فوری
- چاپ عکس، بازسازی دقیق یک اثر خطی یا چاپی است.
- چاپ استنسیلی چاپی است که از خلال پرده ای نازک و خلل پذیر برای چاپ استفاده میکند.
چاپ سنگی
300 سال بعد از گوتنبرگ، نمایشنامه نویس آلمانی آلوئیس زنه فلدر، چاپ سنگی یا لیتوگرافی را در سال 1976 اختراع کرد. در قرن نوزدهم چاپ سنگی در اروپا تنها روش برای چاپ تصاویر رنگی در تیراژ بالا بود و امروزه تنها برای هنرهای تجسمی استفاده میشود.
تاریخچه صنعت چاپ در ایران
تاریخ چاپ در ایران به پنج قرن قبل از میلاد یعنی به زمان پادشاهان هخامنشی می رسد که برای مهرهای سلطنتی استفاده میشده است. بیشتر از 50 سال و حدودا تا اواخر دوره قاجار، چاپ سنگی تنها روش چاپ در ایران بود. اواخر دوره قاجار استفاده از حروف سربی رایج شد.
تاریخچه چاپ سنگی در ایران به روایتی به سال 1250 قمری در شهر تبریز بر میگردد. برای نخستین بار شخصی به نام میرزا صالح شیرازی پس از بازگشت از اروپا دستگاه چاپ سنگی را با خود به تبریز آورد.
پیدایش چاپ تصویری در ایران به زمان محمدشاه برمیگردد. لیلی و مجنون اولین کتابی بود که به صورت تصویری در سال 1259 قمری به چاپ رسید. پس از آن دیوان فضولی بغدادی کتابی بود که با بیست تصویر به چاپ رسید.